دندان در آوردن کودکان
پوسیدگی دندانهای شیرخواران
پوسیدگی دندانهای کودکان دبستانی
رویش زودهنگام دندانها
رویش دیرهنگام دندانها
رویش دندانهای قدامی پائین در پشت دندانهای شیری
کمبود فضای رویش وبی نظمی دندانهای دائمی
از دست دادن فضای دندانی و ضرورت استفاده از فضا نگه دار
صدمات دندانی
بیماریهای لثه در کودکان
زبان چسبیده به کف دهان
دندان در آوردن کودکان
علائم رایج دندان در آوردن در کودکان شامل ،
تحریک پذیری و بد خلقی و گریه کردن – سرازیر شدن آب دهان و تمایل به بردن لوازم خارجی و اسبای بازی ها به داخل دهان – جوش زدن دور دهان – گاز گرفتن لب ها و گو نه – بی اشتهایی واختلال تغذیه – بد خوابی و اختلال خواب شبانه می باشد. سایر علائم نظیر اسهال و تب به طور مستقیم با رویش دندانها مرتبط نمی باشد و معمولا به عنوان بیماری های هم زمان در کودک مشاهده می شود .
پوسیدگی دندانهای شیرخواران
پوسیدگی دندانهای شیر خواران که از آن به عنوان Baby bottle tooth decay و یا nursing caries نیز یاد میشود یکی از مواردی است که در کودکان زیر ۲ سال بوجود می آید و باعث نگرانی در والدین نیز میگردد.
این پوسیدگی عموما دندانهای قدام بالا و در موارد شدیدتر دندانهای آسیاب شیری اول بالا وپایین وحتی دندانهای نیش بالا را درگیر میکند اما به ندرت دندانهای قدام پایین درگیر میشوند.
علت اصلی بروز پوسیدگی مصرف شیر مادر یا شیر خشک بصورت شبانه و بدون محدودیت است که باعث می شود همواره محیط دهان با مواد پوسیدگی زا درگیر باشد بیشتر مادران در طول شب به دفعات و یا با هربار بیدار شدن کودک به او شیر میدهند غافل از اینکه همین شیر شبانه بیشترین تاثیر را در پوسیدگی دندان دارد.
بنا به نظر انجمن دندانپزشکی امریکا شیر خوردن از سینه مادر وضعیت سلامتی مطلوبی را برای نوزاد فراهم میکند ولی شیر خوردن طولانی و مکرر از سینه مادر یا شیشه شیر می تواند باعث بروز پوسیدگی گردد .
قند موجود درشیر مادر از شیرگاو ویا شیر خشک به مراتب بیشتر است و رعایت های بهداشتی و محدودیت در توالی و تکرر شیر خواری از پستان مادر بعد از رویش دندانها باید جدی گرفته شود.
در کودکانی که از شیشه شیر استفاده میکنند باید بعد از یکسالگی کودک را به خوردن شیر با لیوان عادت داد واز خوابیدن کودک با شیشه شیر در دهان جدا جلوگیری کرد.
بازگشت
پوسیدگی در دندان کودکان دبستانی
پوسیدگی دندان در کودکان دبستانی بر اساس همان اصول پوسیدگی در کودکان قبل از دبستان می باشد. ولی با توجه به اینکه عادات و روش های رفتاری و تغذیه ای کودک پس از ورود به دبستان با تغییر گستر ده ای همراه می شود، متاسفانه بروز پوسیدگی در گروه سنی کودکان دبستانی به شدت نسبت به گروه سنی قبل از دبستان افزایش چشمگیری دارد و حتی برخی مطالعات رشد ۱۰ برابری را نشان میدهند.
نوع تغذیه کودک در این سن و استفاده فزاینده از تنقلات پوسیدگی زا نظیر انواع شکلات ها ، شیرینی ها و چیپس می تواند یکی از عوامل تاثیر گذار در این مشکل باشد. کودکان در این سن در مرحله ای قرار دارند که کم کم دندان های دائمی شروع به رویش می کنند و دندان های شیری یکی پس از دیگری با آنها جایگزین می شوند.این مرحله که به نام دوره ی دندانی مختلط یا mixed dentitionاز آن نام برده می شود.
شرایطی را برای کودک ایجاد می کند که به علت التهاب لثه و درد ناشی از رویش دندان، بهداشت دهان با مخاطره روبرو می شود و کودک از مسواک زدن در نواحی درگیر خود داری میکند و این موضوع همراه با مصرف انواع تنقلات زمینه شروع پوسیدگی های گسترده را ایجاد میکند.
چنانچه پوسیدگی های ایجاد شده در دندان های شیری در این سن تحت درمان قرار نگیرد با توجه به اینکه پوسیدگی یک بیماری عفونی است و از دندانی به دندان دیگر قابلیت انتقال دارد میتواند دندان های تازه رویش یافته آسیای دائمی که دارای شیار های مستعد پوسیدگی هستند را درگیر کند.
در صورت گسترش پوسیدگی در دنداهای شیری و عدم درمان به موقع امکان از دست دادن زود هنگام دندان شیری و به تبع آن از دست دادن فضا وجود دارد.این موضوع باعث میشود رویش دندان های دائمی در محل صحیح خود با مشکل مواجه گردد و کودک به سمت درمان های ارتودنسی سوق داده شود.
بازگشت
رویش زود هنگام دندان ها
رویش زود هنگام دندان کودک موضوعی است که در خیلی موارد باعث نگرانی والدین میگردد .در موارد نادر کودک در هنگام تولد دارای دندان در دهان است ویا در طی ماه اول تولد دندان شیری وی رویش میابد، در این موارد با توجه به اینکه رویش زود هنگام این دندانها باعث بروز مشکلات تغذیه ای و زخم زبان در کودک میگردد همین باعث آزردگی مادرانی که تغذیه گودک را توسط شیر مادر انجام میدهند می شود در اغلب موارد لازم است با نظر دندانپزشک دندان خارج شود.
رویش دندانهای دائمی در کودکان در حدود سن ۶ ساگی انجام می گردد و
رویش دندان ها در دختران کمی زود تر از پسران صورت میگیرد
در این سن دندان قدامی فک پایین دندانهای آسیای دائمی اول رویش میابند دندان های قدامی جایگزینی دندانهای شیری می گردند ولی دندان آسیابی دائمی اول جایگزین هیچ دندان شیری نمیشود و یه مجموعه قوس دندانی اضافه میگردد.
رویش دندانهای دائمی تا حدود یکسال زود تر از زمان معمول هیچ نگرانی ندارد و می تواند به عنوان یک تنوع رشدی تلقی گردد.ولی در صورتی که رویش خیلی زودتر انجام گردد
مثلا در یک کودک ۴ساله چنانچه با رویش دندان های دائمی مواجه گردیم لازم است بررس های دقیق تر توسط پزشک متخصص کودکان جهت ارزیابی سلامت عمومی بیمار صورت گردد.
بازگشت
رویش دیرهنگام دندانها
در ۱۰% کودکان دندان آسیا ۶ سالگی قبل از ۴ ونیم سالگی و یا بعد از ۷ونیم سالگی رویش می یابد و در ۵% موارد زمان رویش دندان مولر ۱۲ سالگی پس از ۱۴ سالگی می باشد.
علل موضعی تاخیر و عدم رویش دندانهای دائمی در اطفال:
موقعیت نامناسب جوانه دندانی؛ جابجایی جوانه دندانی می تواند منجر به جابجایی دندان رویش نیافته شود.
جابجایی جوانه دندانی در ناهنجاریهائی نظیر رشد نامناسب فک بالا و بیمارانی که شکاف کام دارند،دیده می شود.
مسیررویش طولانی و پیچیده؛ مسیر رویش طولانی و پیچیده دندانها عامل موثری در نهفتگی آنها می باشد.این امر نه تنها جزء مهمترین عوامل موثر در نهفتگی دندان نیش است،بلکه در مورد سایر دندانها نیز صدق می کند.
بزرگ بودن بیش از حد تاج دندان دائمی
زود از دست دادن دندان شیری مربوطه؛ به عنوان مثال زود از دست دادن دندان آسیای دوم شیری باعث حرکت رو به جلو مولر آسیای اول دائمی شده فضا جهت رویش آسیای کوپچک دوم دائمی کاهش می یابد.
موقعیت نادرست دندان دائمی
حرکت دندان دائمی در مسیری غلط
وجود دندان اضافی بر سر راه رویش دندان دائمی
وارد آمدن ضربه به دندان شیری؛ ازآنجا که ریشه دندان شیری در نزدیکی جوانه دندانی قرار دارد،اگر ضربه ای باعث جابجایی دندان شیری و التهاب ناحیه انتهای ریشه آن شود،ممکن است دندان دائمی از مسیر طبیعی رویش منحرف گردد،زیرا عفونت در این ناحیه باعث دفاع بافت و تشکیل انساج متراکم می شود.
عفونت در مسیر رویش دندان دائمی
انکیلوز (Ankylosis) یا جوش خوردگی فکی دندان
با قی ماندن بیش از حد دندان شیری مربوطه
عدم وجود فضای کافی جهت رویش دندان
این نقص می تواند ناشی از عوامل زیر می باشد:
الف:حرکت رو به جلو دندان های آسیای اول دائمی
ب:عدم تناسب بین اندازه دندان دائمی و طول قوس فکی
پ:زود از دست دادن دندان مولر دوم شیری
ت:رویش دندان مولر دوم دائمی زودتر از دندان پره مولر دوم و به دنبال از دست رفتن دندان مولر دوم شیری
سد مخاطی به علت فیبروز لثه
وجود کیست بر سر راه رویش دندان
فضای اضافی موجود در قوس فکی
فضای اضافی موجود در قوس فکی موجب می شود که دندان نهفته نتواند مسیررویش خود را پیدا کند و این امربه ویژه در مورد دندان کانین بیشتر دیده می شود.
این فضای اضافی ممکن است به علل زیر ایجاد شده باشد:
الف:فقدان دندان لترال یا Peg شکل بودن آنها.
ب:رشد زیاد قاعده استخوان ماگزیلا.
علل سیستمیک تاخیر و عدم رویش دندان های دائمی
هورمونها
الف:آدنوهیپوفیز
ب:تیروئید
پ:کورتکس آدرنال
ث:هورمونهای جنسی:رشد و رویش دندان ها نزد دختر ها زودتر از پسر ها می باشد.این عقیده وجود دارد که هور مون های جنسی در این امر دخالت دارند.
تغذیه:
با توجه به اینکه سیستم های مختلفی در امر رویش دندانها دخالت دارند عدم وجود یک تغذیه مطلوب باعث می شود که این سیستم ها دچار نقص شده از اعمال خود که یکی از آنها دخالت در رویش دندان می باشد،باز بمانند.
بعنوان مثال فقر ویتامین A ، کمبود ویتامین ث ، فقر غذایی ویتامین D ، کمبود منیزیم.
نقش عوامل ژنتیکی در تاخیر و عدم رویش دندانهای دائمی
عوامل ژنتیکی در رویش دندانهای دائمی به طور واضحی نقش دارند.نشان داده شده است که در ۹۰ % موارد دو قلوهای یک تخمکی از نظر رویش و تکامل دندانها مشابه می باشند ودو قلوهای دو تخمکی تطابق کمتری را نشان میدهند،گرچه تطابق تکامل دندان ها در هم نژادها بسیاربیشتر ازسایر افراد می باشد و عنوان می شود در دختران هورمونهای جنسی رویش زودرس دندانها باعث می شوند.
به نظر نمیرسد کاهش وزن بدن بتواند باعث تاخیر رویش دندانها دائمی بشود،برعکس رویش زودرس با افزایش وزن رابطه مستقیم دارد.تاخیر در رویش دندانهای دائمی در سندرم Dawn کلیدوکرانیال دیس استئوزیس،هیپوتیروئیدیسم،کم کاری هیپوفیز،انواع کرانیوفاسیال دیس اوسنئوزیس و آتروفی همی فسیال دیده می شود.
روش های پیشگیری از تاخیر و عدم رویش دندانهای دائمی
پیشگیری از نهفتگی بستگی دارد به :
تشخیص زودرس نهفتگی،کمک به تغییر موقعیت دندان نهفته در صورت لزوم،برداشتن موانع موجود بر سر راه رویش دندان نهفته نگهداشتن فضای کافی در قوس فکی برای رویش رویش دندان نهفته در ناحیه طبیعی مربوط به همان دندان.
بازگشت
رویش دندانهای قدامی پائین در پشت دندانهای شیری
گاهی در شرایطی که دندان شیری کودک نیفتاده یکی از دندانهای دایمی او کج از کنار دندان شیری سر می زند که والدین را نگران میکند . درحالت عادی رویش دندان های دایمی که در زیر دندانهای شیری قرار دارند به ریشه دندان شیری فشار آورده و رفته رفته باعث خورده شدن و تحلیل ریشه دندان شیری شده و وقتی دندان شیری بدون ریشه شد، افتاده و دندان دایمی سر میزند.گاهی دندان دایمی که شروع به رویش میکند بنا به دلایلی در مسیر اصلی خود نبوده و دندان دایمی مسیری انحرافی طی میکند و ریشه دندان شیری سالم باقی می ماند . و دندان دایمی از کنار دندان شیری سر میزند،بدون آنکه دندان شیری افتاده باشد. این پدیده در مورد دندان های شیری قدامی پایین که دندان دایمی از پشت آنها سر میزند شایع تر است ولی با توجه به سیستم رویشی دندانهای قدام پایین که دندان دائمی در پشت دندان شیری رویش میابد جای نگرانی عمده ای نیست.
در چنین وضعیتی نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
۱- در صورتی که متوجه رویش دندان دایمی شدید بدون اینکه دندان شیری بیفتد سریعا به دندانپزشک مراجعه کنید تا در صورت لزوم نسبت به کشیدن دندان شیری اقدام کند هر چند در خصوص دندانهای قدامی پایین معمولا فرصت بیشتری جهت رویش طبیعی و خود بخودی دندان داده می شود.
۲- دندانی که کج در آمده در صورتی که به موقع تشخیص داده شود و نسبت به کشیدن دندان شیری اقدام گردد به مرور به جای اصلی خود برمیگردد.
۳- در صورتی که این اختلال دیر تشخیص داده شود به صورتی که دندان دایمی در مسیر انحرافی کاملا رشد کند و به سطح دندان مقابل برسد و تثبیت شود دیگر با کشیدن دندان شیری دندان دایمی به جای اصلی خود باز نمیگردد و نیاز به ارتودنسی پیدا میکند.
بازگشت
کمبود فضای رویش وبی نظمی دندانهای دائمی
نامرتبی یا کجی دندان ها یکی از مشکلات شایع در جوامع امروزی است. به طور تقریبی نیمی از افراد جامعه درجاتی از بی نظمی دندانی دارند. علت اصلی کجی دندان ها عدم هماهنگی بین اندازه دندان ها و فضای موجود در فک‌ها است. در اغلب موارد دندان های شیری که ۲۰ عدد هستند، نظم دندانی قابل قبولی دارند و در روند جایگزینی دندان های شیری با دندان های دائمی، به‌دلیل بزرگتر بودن مجموع عرض دندان های دائمی درجاتی از بی نظمی و کجی دندان ها ایجاد میشود. در روند رشد، مکانیسم های طبیعی این اختلاف اندازه را جبران میکنند. مثلاً فاصله بین دندان های شیری یکی از مکانیسم های جبران اختلاف اندازه دندانهای شیری و دائمی است. هنگامی که مکانیسم های طبیعی موجود باعث برطرف شدن کمبود فضای دندان های دائمی نشوند، کمبود فضا و بی نظمی دندان ها ایجاد می شود.
انواع کمبود فضای دندان ها
کمبود فضای دندانهای دائمی می تواند خود را به دو شکل نشان دهد:
در یک حالت دندان های در قوسی بزرگتر و بیرون زده بدون بی نظمی ظاهری مرتب میشوند .در این حالت علیرغم نظم دندان های دائمی، دندان ها بیرون زده (پروتروژن دندانی) به نظر می رسند. این حالت با اثر منفی بر لبها مانع رسیدن لب ها به یکدیگر می شود. از طرف دیگر ظاهر بیرون زده و جلو آمده دندان ها نیز برای بسیاری از بیماران ناخوشایند است.
در حالت دوم دندان ها در محل موجود با بی نظمی و نامرتبی رویش می یابند که منجر به ایجاد ظاهر دندانی کج و نازیبا می گردد که این نوع بی نظمی دندان ها یکی از شایع ترین علل مراجعه بیماران جهت ارتودنسی است.
درمان دندان های کج و نامنظم
درمان دندان های کج و نامنظم تابع عوامل متعددی است که دندانپزشک با معاینه دقیق بیمار و بررسی قالب های دندانی ، عکسهای داخل دهانی و خارج دهانی و گرافی های فک و صورت در این خصوص تصمیم می گیرند. در طرح ریزی درمان این بیماران، سلامت دهان و فک بیمار و شکل و ظاهر اجزای صورت از عوامل مهم تصمیم گیری است. باید بدانیم که درمان های ارتودنسی می توانند تأثیرات قابل توجهی بر روی فرم لب و صورت داشته باشند و از این رو تجربه و دانش تخصصی دندانپزشک از یک سو و همکاری بیمار از سوی دیگر لازمه یک درمان ارتودنسی خوب است.
در درمان بیماران دارای کمبود فضا ، براساس شدت کمبود فضا و با در نظر گرفتن موارد فوق الذکر ممکن است دندانپزشک تصمیم به کشیدن تعداد مشخصی از دندان های دائمی گیرد تا با استفاده از فضای دندان های کشیده شده ، درمان کجی دندانها انجام شده و نظم دندانی ایجاد گردد. تقریباً نیمی از بیماران با دندان های کج نیازمند کشیدن دندان دائمی هستند. در برخی موارد کشیدن و نکشیدن دندان در یک بیمار مشخص ممکن بوده و هر یک از این روش ها معایب و محاسن خاص خود دارند که تصمیم گیری نهایی با لحاظ شرایط خاص بیمار و با مشارکت بیمار در تصمیم گیری انجام می گیرد.
بازگشت
از دست دادن فضای دندانی و ضرورت استفاده از فضا نگه دار
از دست دادن زود هنگام دندان شیری به علت پوسیدگی یا صدمات دندانی می تواند باعث بسته شدن فضا و عدم وجود فضای کافی جهت رویش دندان دایمی گردد. در این موارد فضا نگهدار برای کنترل فضای ناشی از افتادن دندان شیری و هدایت دندان دایمی به موقعیت صحیح استفاده می شود.لذا لازم است در صورتی که دندان زودتر از زمان طبیعی خود کشیده شود حتما کودک تحت نظر دندانپزشک قرار گیرد و در صورت ضرورت از انواع مختلف فضا نگهدار که به صورت موقت تا زمان رویش دندان دایمی در دهان قرار می گیرند استفاده گردد.
صدمات دندانی
صدمه ای که در پی آن شکستگی یک دندان قدامی دائمی وجود داشته باشد تجربه بسیار تلخی برای کودک و والدین است. یکی از اولین اقدامات در این موارد باز گرداندن سریع سلامت روحی و روانی کودک به حالت عادی است تا خلاء متفاوت بودن از سایر کودکان هر چه سریعتر در وی مرتفع گردد . همان گونه که پیشرفت و رفتار کودکان در مدرسه و یا سایر اماکن ممکن است در اثر صدمه به دندانها که نمایی بد منظره بوجود می اورد تغییر کند ، حالات روانی آنها نیز تحت تاثیر خواهد بود . صدمه به دندانهای کودکان غالبا همراه با زخمهای بافت دهان و خراشیدگی پوست صورت باشد .در این موارد اولین مسئله ای که باید در نظر گرفته شود بر رسی کودک از نظر واکسیناسیون کزاز است .پس از اطمینان از ایمن بودن کودک در مقابله کزاز می توان نسبت به سایر مراحل درمانی اقدام کرد .در صورتی که صدمه به دندان باعث از بین رفتن قسمت کوچکی از مینا و یا تاج شود می توان با مراجعه به دندانپزشک نسبت به ترمیم دندان اقدام نمود . در صورتی که قطعه شکسته شده در دسترس باشد می توان نسبت به چسباندن مجدد آن به دندان اقدام کرد. در این موارد بهتر است قطعه شکسته شده تا زمان مراجعه به دندانپزشک در محیط مرطوب نگهداری شود .آسیب وارده به دندان شیری ممکن است روی سیستم دندانی دائمی تاثیر بگذارد و باید برای کودک در این خصوص بررسی دقیقی انجام شود .در مواردی که دندان دائمی کودک در اثر ضربه از محل خود خارج شده و به بیرون افتاده باشد باید ضمن حفظ آرامش خود با سرعت نسبت به موارد زیر اقدام کرد : ابتدا دندان را بدون دستکاری در یک محلول مناسب نظیر شیر قرار داد (شیر کم چرب اگر در دسترس باشد ارجح است ) در صورتی که شیر در دسترس نباشد می توان ا ز محلول نرمال سالین نیز استفاده کرد . سپس بصورت تلفنی با دندانپزشک کودکان تماس گرفته و دستورات لازم تا زمان مراجعه با دندانپزشک را اخذ کنید و در نهایت در اولین فرصت و هر چه زودتر به دندانپزشک کودکان و یا در صورت در دسترس نبودن دندانپزشک کودکان به دندانپزشک عمومی مراجعه کنید . اگر دندان کمتر از ۳۰ دقیقه در خارج از دهان بوده باشد احتمال موفقیت درمان بیشتر است.
زندگی کردن و بزرگ شدن طبعا همراه با احتمال بالایی از صدمات است . یک کودک بدون افتادن ، راه رفتن را نخواهد آموخت و کودکان معدودی بدون اینکه ضربه ای به دهان دریافت داشته باشند به ۴ سالگی می رسند . ما نمی توانیم به طور کامل از تروما جلوگیری کنیم . استفاده از صندلی های ایمنی اتومبیل و کمر بندهای نگه دارنده ،بسیاری از صدمات وارده به کودک خرد سال را پیشگیری می کند . با توجه به اینکه شیوع دندانهای قدامی شکسته در بین کودکانی که دارای دندانهای قدامی جلو زده هستند بیشتر است ، برای کاهش استعداد چنین دندانها یی به آسیب ، درمان و کاهش زود هنگام جلوزدگی این دندانها توصیه می شود.
بیماریهای لثه در کودکان
یکی از شایع ترین بیماریهای لثه در کودکان ، التهاب لثه است. التهاب لثه در کودکان در نتیجه بهداشت ضعیف دهان بوده و معمولاً دهان این کودکان دارای پلاک میکروبی و جرم می‌باشد. رعایت بهداشت دهان و دندان در پیشگیری و بهبود التهاب مؤثر است. معمولاً در کودکان همزمان با افتادن دندانهای شیری و رویش دندانهای دایمی، التهاب ایجاد میشود که علت آن گیر مواد غذایی در آن ناحیه است و تا زمانی که دندان در محل صحیح خود قرار نگرفته است در رعایت بهداشت آن باید دقت بیشتری نمود. بیماریهای دیگر لثه نیز در کودکان رخ می‌دهد که خیلی شایع نمی‌باشد. تحلیل موضعی لثه و یا در مواردی افزایش حجم لثه به صورتی که روی دندانها را بگیرد، مشاهده میشود که در همه این موارد مراجعه به دندانپزشک لازم است.
زبان چسبیده به کف دهان
در بعضی مواقع فرنوم زیر زبانی که از زیر زبان به کف حفره دهان وصل می گردد بیش از حد معمول چسبندگی دارد به نحوی که ابتدای فرنوم در قدامی ترین بخش زبان قرار می گیرد.این وضعیت باعث می شود حرکات زبان به شدت محدود گردد و گاهی اوقات حتی فرد نمیتواند با زبان خود لب بالای خود را لمس نماید.این مشکل علاوه بر اینکه باعث اخلال در تکلم می گردد می تواند باعث ناهنجاری های فکی-دندانی (به علت به هم خوردن بالانس عضلانی محیط دهان) گردد.این مشکل همچنین در سنین بالاتر باعث احساس ناخوشایندی در روابط فردی می گردد.
توصیه می گردد در اولین فرصت ممکن که فرد آمادگی و تحمل انجام درمان را دارد نسبت به انجام درمان جراحی فرنوم کف زبان اقدام و دهان در محیط معمول خود آزاد سازی گردد.
مطالب مرتبط
ناهنجاری های رایج قابل درمان با ارتودنسی
علل اولیه در بروز مشکلات ارتودنسی
بازگشت
{jcomments off}
اختلال در تکامل جنین
جلو آمدگی فک پایین نسبت به فک بالا
عادات مکیدن انگشت
تنفس دهانی
ضربه دیدن فک پایین درزمان کودکی
اشکال در اندازه ی دندانها
وجود دندان اضافه
از دست رفتن زود هنگام دندانهای شیری
