بیماریهای دهان و دندان
✅لثه
✅برفک
اضطراب در دندانپزشکی:
کودکان از بهداشت دهان چیزی نمی‌دانند. حتی اگر مسواک به دست بگیرند تا به تقلید از پدر و مادرشان آن را به دهان ببرند، مسواک زدن برای آنها تنها یک بازی کودکانه است. میزان اگاهی والدین از روش‌های پیشگیری و چگونگی انجام درمانهای دندانپزشکی مهم‌ترین تاثیر را در کیفیت سلامت دهان کودکانشان دارد.
پدر و مادر هستند که باید وظیفه رعایت بهداشت کودکانشان را بر عهده بگیرند و در موقع لزوم آنها را برای خدمات پیشگیرانه یا درمانهای دندانپزشکی به دندانپزشکی ببرند.
اما نکته اینجاست که کودکان و نوجوانان پیش از پا گذاشتن به محیط تازه‌ای چون مطب دندانپزشکی که آکنده از صداها، بوها و ابزار ناشناخته و وهم‌ناک است، باید آمادگی ذهنی پیدا کنند و برای پا گذاشتن به این محیط درمانی آماده شوند.
رعایت نکات زیر کمک می‌کند کودکان راحت‌تر و با آرامش بیشتری در جلسات درمان دندانپزشکی حاضر شود:
۱) برای اولین مراجعه به دندانپزشک، منتظر بروز درد و مشکلات دندان کودکتان نباشید.
بهتر است از زمان رویش اولین دندانهای شیری، به صورت منظم هر شش ماه یکبار، کودک خود را برای معاینه نزد دندانپزشک ببرید. این مراجعات کمک می‌کند هم خودتان اطلاعات و مشاوره‌های مناسب در مورد چگونگی حفظ حفظ سلامت دندانهای کودکتان را دریافت کنید و هم کودکتان با محیط مطب و کارکنان آن آشنا شده و قبل از ایجاد پوسیدگی، درد یا آبسه در دندان‌هایش، چند تجربه خوشایند از دندانپزشکی بدست آورد. در این صورت، کودک برای جلسات درمانی احتمالی در آینده همکاری بیشتری خواهد کرد.
۲) پاسخ سوالات و نگرانیهای کودک راجع به دندانپزشکی را به دندانپزشک واگذار کنید.
اگر کودک شما قبل از مراجعه به دندانپزشکی سوالات و نگرانی‌هایش را با شما مطرح می‌کند، به وی دروغ نگویید و با دادن جواب‌هایی که خودتان هم از آنها اطمینان ندارید، او را دچار تشویش دهنی بیشتر نکنید. بهتر است پاسخ دادن به سوالات او را به دندانپزشک موکول کنید. دندانپزشک کودکان بخوبی می‌داند چگونه با به‌کاربردن کلماتی مناسب و در سطح درک کودک به این سوالات پاسخ دهد و نگرانیهای کودک را برطرف کند.
۳) هیچگاه کودک را به عنوان تنبیه و یا با تهدید به دندان پزشکی نیاورید.
۴) قبل از رفتن به دندانپزشکی به کودک قول جایزه یا هر چیز خوب دیگری ندهید.
این نوع قول‌های قبلی معمولاً باعث شکل گرفتن این ذهنیت در کودک میشود که قرار است او را جای بدی ببریم، چراکه کودک می‌داند برای رفتن به یک جای خوب مثل پارک جایزه داده نمی‌شود. اگر در نظر دارید به کودک جایزه دهید بهتر است این کار در صورت همکاری قابل قبول کودک جهت انجام درمان، بعد از کار و بدون اطلاع قبلی انجام شود.
۵) به هیچ عنوان در حضور کودک راجع به خاطرات و تجربیات بد خود از دندانپزشکی صحبت نکنید.
برعکس بهتر است با دادن پیامهای مثبت راجع به دندانپزشکی، کودک را به لحاظ روانی آماده رفتن به نزد دندانپزشک کنید.
۶) بهتر است قبل از رفتن به دندانپزشکی کودک استراحت کرده باشد و خسته نباشد.
خستگی و بی‌حوصلگی کودک، معمولا منجر به عدم همکاری کودک با دندانپزشک یا به خواب رفتن او روی صندلی دندانپزشکی میشود و انجام یک درمان خوب و باکیفیت توسط دندانپزشک را دشوار می‌کند.
۷) از بکاربردن کلماتی چون آمپول، سوزن، مته و خون که در کودک ترس و اضطراب ایجاد می‌کند، خودداری کنید.
۸) قبل از آشنا شدن کودک با محیط پراسترس دندانپزشکی، برای شروع درمان کودکتان عجله نکنید.
برای ایجاد آمادگی ذهنی و روانی در کودک و اعتماد او به دندانپزشک، صرف وقت لازم است. به همین خاطر بهتر است بعد از معاینه اولیه، درمان کودک با کارهای ساده‌ای چون برساژ و فلورایدتراپی (تمیز کردن دندانهای کودک با مسواک برقی و زدن ژل فلوراید بر روی دندانها) و فیشور سیلانت (شیارپوش) شروع شود و وقتی اعتماد کودک جلب شد و یاد گرفت در محیط دندانپزشکی چگونه باید رفتار کند، کارهای پیچیده‌تری چون درمان پالپ (عصب‌کشی) و روکش دندانها انجام شود.
شروع کار با یک درمان سخت و پراسترس مثل کشیدن دندان، معمولاً منجر به ایجاد ترس شدید کودک از دندانپزشکی میشود که ممکن است اثرات منفی آن تا بزرگسالی ادامه پیدا کند.
۹) نگران انجام تزریق بی‌حسی دندان کودکتان نباشد.
حین تزریق با کودک صحبت نکنید و کاملاً طبیعی رفتار کنید. هرچند تزریق بی‌حسی، شایع‌ترین عامل ترس کودک از دندانپزشکی است، دندانپزشک و کارکنان دندانپزشکی از روش‌های کاهش ناراحتی و درد کودک حین تزریق آگاهی دارند و در این زمینه آموزش کافی دیده‌اند. انجام برخی تکنیک‌ها از جمله کاربرد ژلهای بی‌حس کننده مخاط قبل از ورود سوزن، تعریف کردن یک داستان خیالی حین تزریق و پرت کردن حواس کودک از این طریق، انجام تزریق در وضعیتی که سرنگ در دید کودک نیست و ایجاد برخی حرکات مالشی در ناحیه تزریق توسط دندانپزشک کمک می‌کند دندان کودک براحتی و حتی بدون اینکه خود او متوجه شود، بی‌حس شود.
________________________________________
پوسیدگی دندان:
پوسیدگی، کرم‌خوردگی یا سوراخ شدن دندان زمانی رخ می‌دهد که پلاک مدت زمان طولانی روی دندان باقی بماند. پلاک فیلم چسبناک باکتریایی است که در اثر خوردن مواد غذایی قندی یا نشاسته‌ای ایجاد میشود. تمام گروه‌های سنی در معرض پوسیدگی دندان هستند، اما کودکان و سالمندان بیشتر مستعد این بیماری دندان هستند.
چطور از پوسیدگی دندان پیشگری کنیم: به پلاک فرصت ندهید! دندانها را خمیردندان فلوراید مسواک بزنید و روزی یک بار نخ بکشید. اگر درمان فیشور سیلانت به محض درآمدن دندانهای دائمی انجام شود، کمک قابل توجهی به جلوگیری از پوسیدگی دندان خواهد کرد. سالمندان دچار مشکل خشکی دهان باید به طور مرتب تحت فلوراید درمانی قرار بگیرند و از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنند.
لثه:
بیماری پریودنتال یک عفونت باکتریایی مزمن است که به لثه ها و استخوانی که دندانها را حمایت می کند آسیب می رساند. این بیماری عمدتا با جمع شدن پلاک باکتریایی روی سطوح دندان ایجاد می گردد. اگر این بیماری درمان نشود ممکن است به از دست دادن دندان منجر گردد.
بهداشت دهان برای انجام نقش پیشگیرانه خود باید دقیق و کامل باشد. تمیز کردن نه تنها سطح دهان بلکه فضاهای بین دندانها و زیر خط لثه هم مهم می باشد.
از عوامل و نشانه های بیماری لثه آگاه باشید
بیماری لثه از نظر شدت دسته بندی می شود و التهاب لثه (ژینجیویت) از نظر شدت معتدل ترین است. التهاب لثه به سادگی قابل درمان است و از بیماریهای لثه قابل برگشت است. اما اگر درمان نشود، التهاب لثه منجر به بیماری پریودانتیس می گردد. معمولترین علت التهاب لثه ،بهداشت دهانی بد وتجمع پلاک میکروبی است ،تجمع پلاک میکروبی در صورتی که به موقع توسط لوازم بهداشت دهان حذف نگردد منجر به ایجاد جرم در دندانها می گرددکه نیاز به حذف فیزیکی توسط دندانپزشک دارد .
عوامل متعددی وجود دارد که می تواند فرد را در معرض ابتلا به التهاب لثه قرار دهد. برخی از این عوامل به شرح زیر می باشند:
• بهداشت نامناسب دهان
• تغذیه بد
• کشیدن سیگار
• سالمندی
• عوامل ژنتیکی
• تغییرات هورمونی
• برخی از داروها
• استرس
• عفونتهای ویروسی و قارچی
• بیماریهایی نظیر دیابت
• بیماریهایی که مصونیت فرد را کاهش می دهند
• بارداری
• درمانهای ارتودنسی
میزان بروز بیماری لثه بالا می باشدکه این موضوع اهمیت تشخیص علائم اولیه بیماری لثه را قبل از پیشرفت و تبدیل شدن به پریودنتیت و متعاقبا تخریب استخوان از دست دادن دندان می باشد خاطر نشان می کند. شما مسئول حفظ روزانه دندانها هستید و دندان پزشک شما وظیفه بررسی دقیق دندانها و لثه های شما را بر عهده دارد تا هر گونه تغییرات که باعث نگرانی شما شوند را شناسایی کند. اگرالتهاب لثه داشته باشید علائم هشدار اولیه ممکن است شناسایی نشوند. اما مراجعات منظم به دندان پزشک می تواند بهداشت دهان شما را تحت کنترل داشته باشد. التهاب لثه قابل برگشت است، به همین خاطر شناسایی اولیه همراه با درمان توسط دندان پزشک و مراقبت دهانی خوب در منزل مهم است مسواک کردن مرتب و به روش صحیح، همانگونه که باعث سلامت دندانها میشود، سلامت لثه‌ها را نیز تأمین می‌کند. برخلاف تصور برخی از مردم که با شروع بیماری لثه و خونریزی از آن در هنگام مسواک کردن، استفاده از مسواک را ترک میکنند، باید گفت در این هنگام مسواک کردن را بایستی با دقت و توجه بیشتری انجام داد. حتی لازم است تعداد دفعات مسواک کردن را بیشتر کرد.
معمولا در خیلی ار موارد مسواک کردن صحیح باعث بهبود بیماری لثه میشود همینطور استفاده از نخ دندان در سلامت لثه‌ها بسیار مفید است، زیرا پلاک میکروبی در نواحی بین دندانی تجمع بیشتری دارد و برداشتن آنها توسط نخ دندان، به سالم ماندن لثه‌ها کمک می‌کند. استفاده از دهان شویه آب نمک ( نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب جوشیده سرد شده ) همراه با ماساژ لثه‌ها نیز مؤثر می‌باشد، اگر بر روی دندانها جرم تشکیل شده باشد، لازم است حتماً دندانها جرم گیری شوند. برخی از مردم جرم گیری را برای مینای دندان مضر می‌دانند، ولی برخلاف تصور آنها، جرم گیری نه تنها برای دندان ضرری ندارد، بلکه با برداشتن مواد زبر و پلاک میکروبی از سطح دندان، به سلامت لثه‌ها نیز کمک می‌کند.چه از نظر کیفی و چه از نظر کمی تغذیه و عادتهای غذایی نیز تأثیر زیادی در سلامت لثه‌ها دارد. مصرف میوه‌های حاوی ویتامین ث و یا فراورده‌های دارویی آن با تجویز پزشک به حد مورد نیاز در پیشگیری بیماریهای لثه مؤثر است. مصرف میوه‌هایی مثل سیب ، به و هویج که هنگام خوردن سبب ماساژ لثه و تمیز شدن سطوح بین دندانها میشود نیز کمک بسزایی در پیشگیری از بیماریهای لثه و حتی پوسیدگی دندانها می‌کند اغلب بیمارانی که از بوی بد دهان خود شکایت دارند، مبتلا به بیماری لثه هستند. این گروه بجای استفاده از خوشبو کننده‌های دهان و آدامس و یا دهان شویه، لازم است برای رفع بوی دهان خود و یافتن علت آن به دندانپزشک مراجعه نمایند. چه بسا ممکن است چنین مشکلاتی با یک جرمگیری ساده رفع گردد و جلوی یک بیماری مزمن و خطرناک گرفته شود.
در میان کسانی که از بیماریهای لثه ای و خونریزی ناشی از آن رنج می‌برند، گروهی بر این باورند که لثه‌هایشان ضعیف بوده، لذا همواره در پی دارویی برای تقویت لثه‌هایشان هستند در حالی که بهترین راه برای تقویت لثه ، داشتن یک برنامه بهداشت دهان منظم و صحیح است بهم ریختگیهای دندانی و به عبارتی نامنظم بودن و قرار گرفتن دندانها روی هم زمینه را برای ایجاد بیماریهای لثه بسیار مساعد می‌کند که در اینگونه بیماران باید پس از جرمگیری یا جراحی لثه توسط متخصص ارتودنسی اقدام به ردیف نمودن دندانها گردد تا عامل اصلی بیماری حذف شود، در غیر این صورت مطمئناً بیماری لثه مجدداً عود خواهد نمود. بنابراین اگر بیماری لثه مبوط به جرم دندانها و محدود به بافتهای لثه باشد می توان با انجام جرم گیری کامل بیماری لثه را درمان نمود ولی اگر بیماری لثه گسترش یابد و باعث صدمه استخوان نگه دارنده دندانها شود باید علاوه بر جرم گیری دندانها ،درمان های پیشرفته تر لثه مورد توجه قرار می گیرد.
علاِم التهاب لثه:
👈باقی ماندن مواد غذایی در میان دندانها
👈قرمزی و التهاب لثه
👈بوی بد دهان و خون ریزی
👈ایجاد عفونت تحلیل استخوان
بوی بد دهان:
بوی بد دهان نشانه چه بوده و درمان آن چگونه است؟
علائم بوی بد دهان
رایحه‌ای که از بوی بد دهان به مشام می‌رسد، ممکن است تغییر کند یا انواع مختلفی داشته باشد که بستگی به منبع و زمینه‌‌ی ایجاد بوی بد دارد. برخی افراد ممکن است بیش از حد نگران این باشند که دهان‌شان بوی بدی بدهد، در حالی که یا این بو خیلی خفیف است یا اصلا بویی وجود ندارد. در نقطه‌ی مقابل کسانی هستند که دهان‌شان بوی بدی می‌دهد، اما اصلا متوجه آن نیستند. از آنجایی که تشخیص بوی بد دهان برای خود فرد امکان‌پذیر نیست می‌توانید از یک دوست نزدیک بپرسید دهانتان بوی بدی می‌دهد یا نه؟ زمانی که مطمئن شدید دهانتان بوی بدی می‌دهد، اول عادات بهداشتی خود را بررسی و سعی کنید سبک زندگی‌تان را تغییر بدهید، بعد از هر وعده‌ی غذایی دندان و مخصوصا روی زبانتان را مسواک بزنید، نخ دندان استفاده و سعی کنید آب بیشتری بنوشید.
در صورتی که بعد از تمام این کارها بوی بد دهانتان از بین نرفت به دندانپزشک خود مراجعه کنید. اگر منشأ بوی بد فراتر از مشکلات دهان و دندان است دندانپزشک برای مشخص شدن علت واقعی مشکل، شما را به پزشک دیگری که معمولا پزشکان گوش وحلق و بینی ویا متخصصین گوارش می باشند، معرفی خواهد کرد.
منشأ بوی بد دهان
بوی بد دهان معمولا از محیط دهانتان سرچشمه می‌گیرد و ممکن است منشأ گوناگونی داشته باشد.
غذا: وجود ذرات غذا در محیط دهان و لزوم تجزیه‌ی آنها، باکتری‌های دهان را افزایش می‌دهد و باعث بوی بد دهان میشود. خوردن مواد غذایی خاص مثل سیر، پیاز، ادویه‌جات و ترشی‌جات هم به بوی بد دهان دامن می‌زنند، این مواد غذایی بعد از هضم وارد جریان خون میشوند و از طریق ریه‌ها تنفس شما را تحت تأثیر قرار میدهند.
❌دخانیات: سیگار کشیدن به خودی خود بوی ناخوشایندی برای دهان ایجاد می‌کند و معمولا نفس افراد سیگاری بوی بدی می‌دهد که موجب آزار دیگران میشود، سیگاری‌ها معمولا دچار بیماری لثه هم میشوند که خودش منشأ بوی بد دهان است.
بهداشت نامناسب دهان و دندان: اگر مسواک نمی‌زنید یا نخ دندان استفاده نمی‌کنید، ذرات غذای به جامانده در دهانتان بوی بدی ایجاد میکنند. از طرفی معمولا جرم بی‌رنگ و چسبناکی( پلاک) که روی دندانها تشکیل میشود، در صورت مسواک نزدن مرتب، لثه را تحریک می‌کند و به مرور مابین دندانها و لثه انباشته میشود. از طرفی پرزهای چشایی روی زبان شما هم محل تجمع باکتری‌هایی خواهد شد که بوی بدی ایجاد میکنند. دندانهای مصنوعی هم اگر به‌طور منظم تمیز نشوند یا درست سر جای خود قرار نگیرند، محل تجمع باکتری‌ها، باقی ماندن غذا و ایجاد بوی بد میشوند.
❌خشکی دهان: بزاق دهان ذراتی را که منشأ بوی بد هستند از بین می‌برد و به تمیزی محیط دهان کمک می‌کند. بیماری خشکی دهان یا زروستومیا، تولید بزاق دهان را کم می‌کند و باعث بوی بد دهان میشود. البته همان‌طور که می‌دانید خشکی دهان در طول شب و زمان خواب طبیعی است و تنفس صبحگاهی بوی بدی می‌دهد که با شستن دهان برطرف میشود. این مسئله درباره‌ی افرادی که با دهان باز می‌خوابند شدت بیشتری دارد. خشکی دهان مزمن بیشتر به دلیل مشکل غدد بزاقی یا وجود برخی بیماری‌هاست.
❌داروها: برخی از داروها چون باعث خشکی دهان میشوند، غیرمستقیم در ایجاد بوی بد دهان دخیل هستند. برخی از داروها هم در بدن فعل و انفعالات شیمیایی دارند که تأثیر آن در تنفس فرد به‌صورت بوی بد بروز می‌کند.
❌عفونتهای دهانی: بوی بد دهان ممکن است ناشی از زخمهای دهانی بعد از جراحی‌های لثه یا کشیدن دندان باشد. ممکن است از پوسیدگی‌های دندانی منشاء بگیرد یا مربوط به زخم‌ها و عفونتهای دهان و لثه باشد.
❌شرایط دیگر مربوط به دهان، حلق و بینی: بوی بد دهان ممکن است در اثر ایجاد توده‌های سنگ مانند کوچک ایجاد شود که محل تجمع باکتری هستند و در منافذ لوزه‌ها تشکیل میشوند. عفونت یا التهابات مزمن در بینی، سینوس‌ها و گلو که موجب ترشحات پشت حلق میشود هم یکی از عوامل بوی بد دهان است.
❌علل دیگر: بیماریهایی مانند سرطان‌ها و اختلالات متابولیک ممکن است بوی نفس فرد را به خاطر مصرف داروهای شیمیایی تغییر دهد. رفلکس مزمن اسید معده (ریفلاکس) هم میتواند با بوی بد دهان همراه باشد. در کودکان عامل ایجاد بوی بد دهان ممکن است به خاطر جا ماندن یک جسم خارجی مانند یک تکه غذا یا هر چیز دیگری در سوراخ بینی کودک باشد.
شگردهایی برای رفع بوی بد دهان
گاهی اوقات ممکن است دهان شما بوی بد و نامطبوع بگیرد که هم برای خودتان و هم برای دیگران آزار دهنده است و چه بسا که حتی شما را از ارتباط گرفتن با دیگران گریزان می‌کند.التهاب لثه، باقی ماندن غذا بین دندانها، عفونتهای تنفسی، سینوزیت، مشکلات گوارشی، بیماری دیابت، استفاده از غذاهای گوگرددار مثل سیر و پیاز و استعمال سیگار از علل شایع بوی بد دهان است که قابل پیشگیری و درمان است.
◀️ این راهکارها عبارتند از:
۱- جویدن مقداری سبزی جعفری موجب کاهش بوی بد دهان که ناشی از خستگی روزانه و نخوردن غذا است، میشود
۲- استفاده از چاشنی‌های معطر مثل میخک، دانه‌های هل و رازیانه نیز پس از هر وعده غذایی در رفع بوی بد دهان بسیار موثر است
۳-استفاده از عصاره نعناع یا عرق نعناع قبل از خوابیدن و پس از خوردن غذا میتواند در درمان مشکلات گوارشی ناشی از تخمیر مواد غذایی و ایجاد بوی بد دهان بسیار مؤثر باشد
۴-پونه؛ برطرف‌کننده سکسکه و بوی بد دهان. پونه از خانواده نعناع است و ترکیب اصلی موجود در این گیاه، اسانس روغنی فرار یا روغن منتول است.
۵- کرفس سبزی زیبا، خوش‌عطر و پرخاصیتی است. یک وعده غذای کرفس‌دار بوی بد دهان را از بین می‌برد
۶-خوردن انجیر بوی بد دهان را از بین می‌برد. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد، انجیر میوه‌ای مقوی و شیرین است که موجب از بین رفتن بوی بد دهان میشود
۷- کاهش بوی بد دهان با مصرف قهوه. تحقیقات نشان می‌دهد مصرف قهوه باعث خنثی شدن یا کاهش باکتری‌هایی در دهان میشود که فعالیت آنها از عوامل ایجاد بوی ناخوشایند در دهان است.
۸- نوشیدن آب کافی نیز یکی از راهکارهای مفید برای کاهش بوی بد دهان است.
درمان بوی بد دهان
برای کاهش بوی بد دهان و کمک به جلوگیری از ایجاد حفره‌های دهانی که غذا در آنها می‌ماند یا پایین آمدن احتمال بروز بیماریهای لثه بهترین راه این است که بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید.برای این کار بهترین اقدام مسواک زدن شب قبل از خواب و صبح بعد از بیدار شدن ( قبل از صبحانه ) می باشد ، حتما باید در این مواقه سطح روی زبان نیز با مسواک های مخصوص شستشو زبان پاک شود. اگر دندانپزشک احتمال بدهد منشأ بوی بد دهان شما مربوط به یک عارضه‌ی دیگر یا پیش‌زمینه‌ی یک بیماری است، حتما شما را به پزشک دیگری معرفی خواهد کرد. اگر علت بوی بد دهان مربوط به محیط دهان یا بیماریهای مرتبط با دهان و دندان باشد، دندانپزشک اقداماتی را برای کمک به رفع مشکل شما انجام خواهد داد.
درمان بیماریهای دهان و دندان: اگر مبتلا به نوعی از بیماریهای لثه باشید، باید به یک متخصص بیماریهای لثه (پریودنتیست) مراجعه کنید. بیماریهای لثه ممکن است باعث جدا شدن لثه از دندانها یا تحلیل رفتن لثه شود. این بیماری‌ها باعث میشوند لابه‌لای فضاهای خالی پر از باکتری‌های تولیدکننده‌ی بوی بد دهان شود و بعضی اوقات این باکتری‌ها فقط توسط فرد متخصص از بین خواهند رفت. گاهی هم ممکن است دندانپزشک به شما توصیه کند یک دندان معیوب که عامل تجمع باکتری‌ها و ایجاد بو شده را بکشید یا آن را ترمیم کنید.
✅برای کاهش یا جلوگیری از بوی بد دهان این موارد را رعایت کنید:
شستشو دهان با آب بعد از هر وعده‌ی غذایی، شب قبل از خواب و صبح بلافاصله بعد از بیدار شدن با خمیردندان حاوی فلوراید دندانها را مسواک بزنید ( دو بار در روز)
✅حداقل یکبار در روز از نخ دندان استفاده کنید: نخ دندان باعث میشود ذرات غذا و پلاک‌های به جا مانده لابه‌لای دندانها از بین بروند و بوی بد دهان کمتر شود.
✅زبانتان را هم مسواک بزنید: زبان شما محل تجمع باکتری‌هاست؛ بنابراین مسواک زدن زبان میتواند بوی بد دهان را کم کند. افرادی که اصطلاحا زبان‌شان بار دارد مثل سیگاری‌ها یا کسانی که دچار بیماری خشکی دهان هستند، تجمع باکتری‌ها در زبان‌شان شدیدتر است و باید ازمسواک های مخصوص زبان برای تمیز کردن زبان‌شان استفاده کنند. می‌توانید از مسواک‌هایی هم استفاده کنید که قسمت مخصوص تمیز کردن زبان دارند.
✅دندان مصنوعی یا اجسام خارجی را که در دهان استفاده می‌کنید تمیز کنید: اگر از دندان مصنوعی یا پلاک‌های اصلاح فک و دندان استفاده می‌کنید یا مجبور به استفاده از گاردهای مخصوص دندان هستید، حتما قبل از گذاشتن خوب تمیزشان کنید و بعد از غذا خوردن هم آنها را خوب بشویید.
✅جلوگیری از خشکی دهان: برای آنکه دهان به اندازه‌ی کافی مرطوب باشد از سیگار کشیدن اجتناب کنید، به جای خوردن قهوه، نوشیدنی‌های غیرالکلی و الکل که به خشک شدن دهان منجر میشوند، آب زیاد بنوشید. برای تحریک ترشح بزاق، آدامس بدون قند بجوید یا آبنبات‌های رژیمی بمکید. اگر خشکی دهانتان مزمن یا شدید است به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید، آنها با دارو یا آماده‌سازی بزاق مصنوعی به شما کمک خواهند کرد.
✅رژیم غذایی: همان‌طور که پیش از این هم گفته شد مواد غذایی مصرفی شما در ایجاد بوی دهان مؤثر هستند، پس اگر می‌خواهید دهانتان بوی بدی ندهد از خوردن سیر و پیاز اجتناب کنید. حواس‌تان باشد خوردن زیاد خوراکی‌های شیرین هم میتواند با بوی بد دهان مرتبط باشد.
✅مرتب مسواک خود را عوض کنید: وقتی مسواک‌تان تغییر حالت داد یا ساییده شد آن را دور بیندازید. تقریبا هر سه یا چهارماه یکبار مسواک جدیدی بگیرید که موهایی با زبری ملایم دارد.
تیره شدن دندانها:
بد رنگ شدن دندان پس از آسیب‌دیدگی دو دلیل اصلی دارد: یا دندان تلاش می‌کند که از عصب محافظت کند یا دندان در حال مردن و از بین رفتن است. اگر دندان در حال محافظت از عصب باشد، تیره‌تر از دندانهای کناری میشود. اگر رنگ دندان مانند رنگ کبودی و خون‌مردگی (از صورتی تا خاکستری) شده باشد، به این معنا است که دندان به احتمال زیاد مرده است.
معمولاً لازم است که دندان عصب‌کشی و پس از آن روکش گذاشته شود. گاهی نیز چاره‌ای جز کشیدن دندان باقی نمی‌ماند. اگر دندان آسیب دیده شیری باشد، می‌توان آن را به حال خود رها کرد تا بیفتد.
بلیچینگ:
بلیچینگ با جرم گیری کاملا متفاوت است.در حقیقت جرم گیری،برداشتن جرم های چسبیده به سطوح خارجی دندانهاست که توسط اعمال فشار به روی جرم ها انجام می شود و رنگ دندان از آنچه هست روشن تر نمی شود.البته پولیشی که بعد از جرم گیری انجام می شود با حذف رنگدانه های خارجی تا حدی در روشن کردن دندان موثر است،در صورتی که بلیچینگ در اثر عوامل شیمیایی انجام می گیرد و رنگ دندان را از آنچه که هست روشن تر می کند.عمل سفید کردن دندانها به کمک نور و مواد شمیایی خاص غیر مضر برای حصول رنگ دندانی مطلوب تر و روشن تر را بلیچینگ می گویند.
اثر بلیچینگ روی افراد مختلف و دندانهای مختلف متفاوت است.
اورژانس دندانی:
صدمه ای که در پی آن شکستگی یک دندان قدامی دائمی وجود داشته باشد تجربه بسیار تلخی برای کودک و والدین است. یکی از اولین اقدامات در این موارد باز گرداندن سریع سلامت روحی و روانی کودک به حالت عادی است تا خلاء متفاوت بودن از سایر کودکان هر چه سریعتر در وی مرتفع گردد . همان گونه که پیشرفت و رفتار کودکان در مدرسه و یا سایر اماکن ممکن است در اثر صدمه به دندانها که نمایی بد منظره بوجود می اورد تغییر کند ، حالات روانی آنها نیز تحت تاثیر خواهد بود .
❌صدمه به دندانهای کودکان غالبا همراه با زخمهای بافت دهان و خراشیدگی پوست صورت باشد .در این موارد اولین مسئله ای که باید در نظر گرفته شود بر رسی کودک از نظر واکسیناسیون کزاز است .پس از اطمینان از ایمن بودن کودک در مقابله کزاز می توان نسبت به سایر مراحل درمانی اقدام کرد .در صورتی که صدمه به دندان باعث از بین رفتن قسمت کوچکی از مینا و یا تاج شود می توان با مراجعه به دندانپزشک نسبت به ترمیم دندان اقدام نمود . در صورتی که قطعه شکسته شده در دسترس باشد می توان نسبت به چسباندن مجدد آن به دندان اقدام کرد. در این موارد بهتر است قطعه شکسته شده تا زمان مراجعه به دندانپزشک در محیط مرطوب نگهداری شود .آسیب وارده به دندان شیری ممکن است روی سیستم دندانی دائمی تاثیر بگذارد و باید برای کودک در این خصوص بررسی دقیقی انجام شود .
⬅️در مواردی که دندان دائمی کودک در اثر ضربه از محل خود خارج شده و به بیرون افتاده باشد باید ضمن حفظ آرامش خود با سرعت نسبت به موارد زیر اقدام کرد : ابتدا دندان را بدون دستکاری در یک محلول مناسب نظیر شیر قرار داد (شیر کم چرب اگر در دسترس باشد ارجح است ) در صورتی که شیر در دسترس نباشد می توان ا ز محلول نرمال سالین نیز استفاده کرد . سپس بصورت تلفنی با دندانپزشک کودکان تماس گرفته و دستورات لازم تا زمان مراجعه با دندانپزشک را اخذ کنید و در نهایت در اولین فرصت و هر چه زودتر به دندانپزشک کودکان و یا در صورت در دسترس نبودن دندانپزشک کودکان به دندانپزشک عمومی مراجعه کنید . اگر دندان کمتر از ٣۰ دقیقه در خارج از دهان بوده باشد احتمال موفقیت درمان بیشتر است.
زندگی کردن و بزرگ شدن طبعا همراه با احتمال بالایی از صدمات است . یک کودک بدون افتادن ، راه رفتن را نخواهد آموخت و کودکان معدودی بدون اینکه ضربه ای به دهان دریافت داشته باشند به ۴ سالگی می رسند . ما نمی توانیم به طور کامل از تروما جلوگیری کنیم . استفاده از صندلی های ایمنی اتومبیل و کمر بندهای نگه دارنده ،بسیاری از صدمات وارده به کودک خرد سال را پیشگیری می کند . با توجه به اینکه شیوع دندانهای قدامی شکسته در بین کودکانی که دارای دندانهای قدامی جلو زده هستند بیشتر است ، برای کاهش استعداد چنین دندانها یی به آسیب ، درمان و کاهش زود هنگام جلوزدگی این دندانها توصیه می شود.
اقدامات لازم به هنگام خارج شدن دندان کودک از دهان:
۱.دندان را پیدا کرده و آن را در محل حادثه رها نکنید.دندان را از قسمت تاج آن بگیرید. عدم لمس ریشه احتمال آسیب به ریشه را کاهش می دهد.
۲.در صورت آلودگی قابل مشاهده سطح دندان، به ملایمت آن را آب بکشید.از آب لوله کشی سرد استفاده کنید.از صابون یا مواد شیمیایی استفاده نکنید.روی دندان دست نکشید و آن را خراش ندهید.دندان را خشک نکنید.دندان را داخل دستمال کاغذی یا پارچه ای قرار ندهید.
۳.در صورت امکان، دندان را داخل دهان در محل حفره خود قرار دهید.هر قدر دندان زود تر در محل خود قرار گیرد، شانس بهبودی دندان افزایش می یابد.
۴.دندان را در تمام مدت مرطوب نگه دارید.در صورت عدم موفقیت در قرار دادن دندان در حفره خود، آن را تا مراجعه به دندانپزشک اطفال مرطوب نگه دارید.به این منظور دندان را در سرم نمکی(نرمال سالین) و یا شیر سرد قرار دهید. در صورت عدم دسترسی، و در صورتی که کودک به قدری بزرگ شده است که بتواند دندان را بدون بلعیدن در دهان نگه دارد، دندان را داخل دهان کودک و کنار گونه قرار دهید.دندان را داخل آب قرار ندهید، زیرا به سلول های زنده سطح ریشه دندان آسیب وارد می کند، با این وجود خشک شدن دندان، از قرار دادن کوتاه مدت دندان در آب بسیار مضر تر است.
۵.در اسرع وقت به دندانپزشک متخصص کودکان مراجعه کنید.
مشکلات ابعادی فک:
وقتی که دندان ها و فکین کاملا روی هم قرار نگیرند ممکن است درمان ارتودنسی برای ردیف نمودن دندان ها و ایجاد عملکرد صحیح ضروری باشد.این مشکلات ناهنجا ری های دندانی فکی نامیده می شوند که می تواند باعث مشکلات زیبایی،گفتاری،روحی و روانی،سائیدگی زودرس مینا،افزایش شانس ضربه به دندان و دردهای مفصل گیجگاهی فکی گردند.این مشکلات می تواند شامل کوچک بودن یا بزرگ بودن هر یک از فکین و یا هر دو هم زمان باشد.درمان های زود هنگام میتواند تا حدی باعث اصلاح این مشکلات گردد اما در صورتی که این مشکلات زمینه قوی ژنتیکی داشته باشند درمان های ارتوسرجری (ارتودنسی توام با جراحی)برای فرد در سنین بالاتر ضروری می باشد.
مشکلات مفصل گیجگاهی فکی:
مفصل گیجگاهی فکی نقش مهمی در جویدن دارد.در بسیاری از موارد مشکلات این مفصل به دلیل روابط نامناسب میان دندانها ایجاد می گردد که خود را به صورت درد و گاهی همراه با صدا در هنگام باز و بسته شدن فک نشان می دهد . مشکلات روابط نامناسب دندانی میتواند به علت ترمیم های نامناسب ،به هم ریختگی دندانی و یا رویش دندانها ی عقل می باشد.همچنین مشکل دندان قروچه و فشردن دندانها نیز می تواند باعث بروز این مشکل گردد.گاهی علت مشکل به واسطه نیرو های شدید عضلات فک است که در این صورت درمان های فیزیوتراپی و نایت گارد توصیه می گردد.جهت درمان مشکلات مفصل فکی درمان های فیزیو تراپی ،ماساژ نا حیه ای ،حذف تداخلات دندانی و کاهش فشار به مفصل توصیه می گردد.
دندان قروچه:
چه افرادی در معرض خطر هستند: فرد دارای عادت دندان قروچه (روی هم فشار دادن و ساییدن دندانها یا براکسیسم) هر زمان در طول روز که مضطرب شود، دندانها را روی هم فشار می‌دهد. به علاوه روکش یا پرکردگی جدید بلندتر از بقیه دندانها یا وجود اختلال بایت نیز باعث دندان قروچه میشود. این عادت در بلندمدت ساییدگی سطح دندان را به دنبال دارد.
محافظ دهانی به صورت سفارشی برای بیمار ساخته میشود تا در طول خواب از دندانها محافظت کند و مشکلات بایت را اصلاح کند. اگر اضطراب دلیل دندان قروچه باشد، راهی برای آرام کردن خود بیابید. مدیتیشن، مشاوره و ورزش استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد.
بيماريهای دهان و دندان از شايع ترين بيماريهای عفوني انسان است. تغيير عادات و رژيم غذايي ، عدم رعايت بهداشت دهان و دندان بي توجهي نسبت به اهميت وسلامت دندانها از مهمترين علل ابتلا به بیماری های دهان است .
دندان قروچه در سنین ۴۰ – ۲۰ سال بیشتر دیده می شود اما این مشکل فقط مختص بزرگسالان نیست، بلکه درکودکان نیز وجود دارد. مشخص شده حدود ۲۰ – ۱۵ درصد کودکان دندان قروچه دارند.
دندان قروچه در اطفال معمولاً در ۲ دوره زمانی بیشتر دیده می شود؛ در زمان رویش دندان های شیری و زمان رویش دندان های دائمی. اغلب کودکان بعد از این دو دوره عادت دندان قروچه را از دست می دهند.
در آن ها نیز همانند بزرگسالان، دندان قروچه بیشتر در موقع خواب دیده می شود و علت اصلی آن هم هنوز مشخص نیست اما در کودکان عواملی مانند تنفس دهانی، بزرگی لوزه، ابتلا به برخی بیماری ها، کمبود مواد غذایی، آلرژی، کرمک، اختلالات غدد و عوامل روانی مانند اضطراب را دخیل می دانند.
اگر دندان قروچه زود تشخیص داده شود، می توان با یافتن علت اولیه و رفع آن، این مسأله را نیز درمان کرد اما اگر دیر شده باشد, دندان قروچه به صورت یک عادت در خواهد آمد و حالا باید آن را با روش های اصلاح عاداتی، درمان کرد، در اینجا به چند روش درمانی اشاره می کنیم:
• مکمل های غذایی
• کنترل و درمان اضطراب
• محافظ (گارد) دهانی ساخته شده توسط دندانپزشک
•راههای کمکی دیگر
🦷🦷🦷🦷🦷🦷
دندان قروچه یک عادت دهانی است که شامل فشردن و ساییدن دندانها بر روی هم می باشد.
این عادت اغلب در هنگام خواب رخ می دهد ولی برخی کودکان حین بیداری نیز این عمل را انجام میدهند.
در برخی موارد سایش بقدری شدید است که سلامت بافت عروق و اعصاب دندان به خطر می افتد و بیمار دچار گرفتگی عضلات صورت و درد در ناحیه مفصل فک میشود و همچنین دندان و ترمیم شکسته میشود.
علت قطعی این عادت مشخص نشده ولی تداخل های دندانی مانند ترمیم های بلند و یا وضعیت های غیر ایده آل روابط دندانی تحریک کننده است.
همچنین کمبود های تغذیه ای، آلرژیها و اختلالات غدد درون ریز در این امر تاثیرگذار هستند.
بیماریهای روحی-روانی، عصبانیت و استرس، مصرف الکل، تنباکو و کافئین هم جز علل شایع این عادت میباشند.
کودکانی که به بازیهای کامپیوتری عادت کرده اند و دچار هیجان برای برد در مسابقه هستند، همچنین کودکانی که در مدرسه با همکلاسیهای خود رقابت درسی دارند و در نهایت شرایط ناآرام در منزل به دلیل مشاجره های خانوادگی در بروز و تشدید این عادت نقش دارند.
در کودکان مبتلا به عقب ماندگی ذهنی شدید و اختلالات عضلانی-اسکلتی این عادت شایع است.
جلوگیری از دندان قروچه کودکان
👈استرس کودک را کم کنید، خصوصاً قبل از خواب.
👈ماساژ بدن و ورزش‌های کششی را برای آرامش عضلات کودک انجام دهید.
👈دقت کنید که کودکتان به مقدار کافی آب بنوشد، زیرا کم آبی بدن ممکن است باعث دندان‌قروچه شود.
👈اگر کودک شما دندان‌هایش را به هم می‌ساید، او را نزد دندانپزشک ببرید تا از سلامت دندان‌هایش مطمئن شوید.
👈معمولاً دندان‌قروچه در کودکان پیش دبستانی نیاز به اقدامی ندارد، ولی کودکان بزرگ‌تر نیاز به روکش موقتی دندان یا محافظ دهان در شب (هنگام خواب) دارند تا از دندان‌قروچه آنها جلوگیری شود.
مشکلات خواب:
مشکلات خواب که در ارتباط با مسائل دندانپزشکی می باشند به دو گروه تقسیم می شوند:
🧏♀️مشکلات ناشی از دندان قروچه (بروکسیسم)
🧏♀️مشکلات ناشی از تنفس دهانی
دندان قروچه به حالتی گفته می شود که فرد به شدت دندانهای خود را روی هم می ساید. در کسانی که به علل مختلف دچار این عارضه می گردند گاهی اوقات صدای به هم خوردن و سایش شدید دندانها حتی در هنگام خواب شنیده می شود.این اختلال باعث سایش سطوح جونده دندان و اشکال در عملکرد جویدن می گردد.علل مختلفی باعث دندان قروچه می گردد که شامل:
۱-رویش دندانهای دائمی
هم زمان با رویش دندانهای دائمی در حدود سنین ۵ تا ۷ سالگی بعضی از کودکان دچار این اختلال بروکسیسم می گردند که با رویش کامل دندان های آسیای بزرگ اول که در حدود ۷ تا ۸ سالگی کامل می گردد این مشکل بر طرف می شود.
۲-استرس و شرایط روحی
استرس و اختلال در ثبات شرایط روحی می تواند باعث بروز مشکل دندان قروچه گردد. علیرغم تصور ما کودکان به تغییر شرایط محیطی و استرس های فضای پیرامونی اعم از تکالیف درسی، بازی های کامپیوتری ، ارتباط با همسالان و آشفتگی های داخل خانواده بسیار حساس هستند. دندان قروچه یکی از روش های پاسخ کودک به این مشکلات می باشد که بهترین راه درمان آن حذف استرس به خصوص در یک تا دو ساعت قبل از خواب با ایجاد محیطی آرام درخانواده ،عدم استفاده از بازی های کامپیوتری و نوشیدن یکی نوشیدنی های گرم نظیر شیر قبل از خواب می باشد.
۳-بیماری هایی نظیر انگلی
این بیماری ها نیز می تواند باعث ایجاد دندان قروچه گردد. البته علیرغم تصورعمومی کمترین علت دندان قروچه (کمتر از ۱۰ % موارد) به این مشکل مربوط می گردد.که درمان آن در حیطه تخصصی پزشکان اطفال می باشد.
مشکلات تنفسی:
کودکانی که به علل مختلف نظیر بزرگی لوزه ها و حساسیت و پولیپ بینی و… امکان تنفس صحیح از طریق بینی را ندارند با این مشکل مواجه می گردند.تنفس دهانی باعث تنگی قوس فکی و کاهش اکسیژن رسانی به مغز و کاهش کیفیت(عمق) خواب می گردد.
کودکانی که با این مشکل مواجه هستند دچار خستگی های صبح گاهی عدم تمرکز حواس در کلاس درس و خواب آلودگی صبح گاهی می گردند.درمان این مشکلات در درجه اول توسط متخصصین گوش و حلق و بینی و اصلاح مسیر تنفس فوقانی از طریق جراحی لوزه ها و یا درمان های ضد حساسیت می باشد و در صورتی که به هر علتی انجام درمان های مذکور مقدور نباشد توسط درمان های ارتودنسی از طریق گسترش فک تا حدی مشکلات تنفس دهانی مرتفع می گردد.
بزاق دهان:
براق دهان ايمني طبيعي بدن انسان در مقابل پوسيدگي دندان بوده و بزاقي كه تحريك شده باشد اين كار را به بهترين نحو انجام مي دهد.جويدن آدامس بدون قند ،موثرترين راه براي تحريك ترشح بزاق مي باشد.بزاق دهان شامل ٩٩٪ آب بوده و به طور مداوم دهان و دندان ها را خيس ميكند.
به طور طبيعي،انسان ها روزانه٥٠٠ ميلي متر بزاق ترشح مي كنند.با اين وجود اين ميزان در پاسخ به محرك هاي ناشي از مزه ها و جويدن افزايش مي يابد.
بزاق،محيط داخلي دهان را كه بر روي دندان موثر است كنترل مي نمايد.
اگر ميزان PH (ميزان اسيد)به پايين تر از ميزان بحراني ٥/٥ برسد،دندان شروع به حل شدن و از بين رفتن و يا دمينر اليزه شدن مي كند.
چرا نقش بزاق دهان براي دندان ها مهم است؟
بزاق،مهم ترين عامل طبيعي تدافعي دهان در مقابل پوسيدگي دندانها مي باشد.كاهش در ميزان بزاق توليد شده مي تواند منجر به افزايش پوسيدگي دندان ،مشكلات در جويدن و بلعيدن،زخم شدن دهان و افزايش احتمال عفونت گردد.بيماراني كه از خشكي دهان رنج مي برند در معرض آسيب پذيري بيشتري قرار دارند و برخي يا كليه اين مشكلات را تجربه مي كنند.
بزاق دهان(Lubrication):به عمل جويدن، بلعيدن و حرف زدن كمك مي كند.
شستشو دهنده(cleansing):پسمانده غذاها را از دهان و دندان مي شويد.
خنثي كننده(Buffering):اسيد ناشي از باكتري پلاك را خنثي مي كند.
هضم كننده(Digestion):تجزيه هيدرو كربنها را آغاز مي كند.
رمينراليزه كننده(Remineralization):به ترميم پوسيدگي دندان در مراحل اوليه كمك مي كند.
حفاظت كننده(Protection):به عنوان يك ضد ميكروب در مقابل عفونت مقابله مي كند.
تبخال دهانی:
به تب خال تاول تب هم می گویند اما لزوما در اثر سرما خوردگی و تب به آن مبتلا نمی شوید بلکه سرما و خوردگی تب آن را تحریک می کند .
ویروسی که تب خال به وسیله آن انتقال پیدا می کند در اثر تماس های نزدیک با افرادی که به آن مبتلا شده اند و بوسه و ظروف مشترک منتقل می شود .
کرم ها و پمادهایی وجود دارد که می تواند باعث بهبودی سریع شود .ارگ به صورت مکرر به این گونه زخم ها مبتلا شدید باید به پزشک مراجعه کنید .تب خال یکی از شایع ترین مشکلات دهان است .
روش پیشگیری از بروز تبخال؛
تبخال یکی از شایع ترین ناراحتی های پوستی که علاوه بر دردناک بودن، حالت نازیبایی روی لب ها و اطراف دهان ایجاد می کند. به علاوه بسیار مسری است. اما جالب است بدانید که می توان از ظاهر شدن تبخال پیشگیری کرد!منشا بروز تبخال ویروسی است که برای همیشه در بدن حضور دارد و به صورت بحران های گاهگاهی کم و بیش رایج ظاهر می شود. استرس و خستگی مهم ترین علل زمینه ساز این ناراحتی پوستی هستند.قرار گرفتن در معرض نور خورشید، دوران قاعدگی در خانم ها، جراحی های دندان یا زیبايي شرایطی هستند که احتمال بروز تبخال را افزایش می دهند.
عکس العمل مناسب نسبت به علائم هشداردهنده تبخال
دوری کردن از بسیاری از این عوامل زمینه ساز واقعا مشکل است اما می توان با شروع اولین علائم هشداردهنده مانند سوزش، خارش، تورم لب ها و تغییر رنگ پوست فورا مانع از بروز تبخال شد.امروزه داروهای ضد ویروسی وجود دارد که رشد تبخال را متوقف می کند البته زمانی مؤثر است که با مشاهده اولین علائم نشانگر تبخال، فورا استفاده شود. برای تشخیص دقیق تر این مشکل بهتر است در ابتدا با پزشک مشورت کرد تا داروی مناسب تجویز شود. هر چه درمان زودتر صورت گیرد، برای پیشگیری مؤثرتر خواهد بود.
دوره درمان معمولا ۵ روز و استفاده روزانه یک بار است. اما برای افرادی که ۶ بار یا بیشتر در سال دچار تبخال می شوند ( حدودا هر دو ماه) توصیه شود از درمان های پیشگیرانه که مدت و شدت این مشکل را کاهش می دهد با نظر پزشک استفاده کنند.توصیه می شود این دارو را در دیگر شرایطی که با استرس و خستگی همراه است مانند سفر، تغییر محیط شغلی و… همراه داشته باشید. همچنین اگر دچار تبخال شدید، به چشم ها دست نزنید و در صورت استفاده از لنز حتما بهداشت را به خوبی رعایت کنید زیرا احتمال تبخال چشمی وجود دارد.
پیشگیری از سرایت تبخال:برای پیشگیری از سرایت تبخال به دیگران، رعایت توصیه های زیر لازم است:
– دست ها را به طور منظم به خصوص پس از لمس تبخال به خوبی بشویید.
– از بوسیدن اطرافیان به خصوص افراد ضعیف مانند خانم های باردار، نوزادان، کودکان مبتلا به اگزما و بیماران خودداری کنید.
– وسایل شخصی مانند دستکش و دستمال و همچنین وسایل آرایشی را در اختیار دیگران قرار ندهید.
آفت دهانی:
آفت دهان چیست؟
آفت دهانی در‌واقع زخمی سطحی، کوچک و خوش‌خیم است که معمولا در بافت نرم داخل دهان یا لب‌ها، زیر زبان و روی غشاء لثه ایجاد میشود. آفت دهان را زخم آفتی هم می‌گویند. اغلب اندازه‌ی این نوع زخم از یک سانتی‌متر تجاوز نمی‌کند.
آفت دهان معمولا زخمی گرد یا بیضی شکل، سفید یا زرد‌رنگ است که دورتادور آن قرمز شده باشد. ممکن است مدت کوتاهی پیش از آنکه دچار آفت دهانی شوید، محیط دهانتان دچار سوزش یا خارش شود. از طرفی، باید بدانید که آفت دهانی برخلاف تاول‌هایی که در اثر تب شدید در دهان ایجاد میشود یا زخمهای با منشاء سرماخوردگی مثل تبخال، هرگز خارج از دهان ایجاد نشده و به هیچ‌وجه مسری نیستند. با این‌حال، این نوع زخم میتواند بسیار دردناک باشد یا بسوزد؛ به‌ویژه هنگام غذاخوردن یا صحبت‌کردن.
انواع آفت دهان و علائم آنها
۱. آفت دهانی کوچک
• شایع‌ترین نوع آفت دهان است؛
• معمولا کوچک، بیضی شکل با لبه‌های قرمزرنگ است؛
• میتواند بسیار دردناک باشد؛ به‌ویژه در هنگام خوردن؛
• در عرض یک تا دو هفته بدون آنکه اثری از زخم آن برجای بماند، بهبود می‌یابد.
۲. آفت دهانی بزرگ
• به اندازه‌ی آفت دهانی کوچک شایع نیست؛
• در این نوع آفت، معمولا زخم‌ها مرز مشخصی دارند، اما اگر خیلی بزرگ باشند، می‌توانند لبه‌های نامنظم و غیرعادی داشته باشند؛
• از زخمهای کوچک، عمیق‌تر و بزرگ‌تر هستند؛
• می‌توانند بسیار دردناک باشند؛
• درمان آن ممکن است تا شش هفته طول بکشد و جای زخمش ممکن است، باقی بماند.
۳. آفت دهانی شبه تبخال (هرپتی‌فرم Herpetiform )
• این نوع آفت دهان معمولا رایج نیست و بیشتر در افراد مسن رخ می‌دهد؛
• این نوع آفت‌ها معمولا کوچک هستند، اما به‌صورت خوشه‌ای از ۱۰ تا ۱۰۰ زخم خیلی کوچک ظاهر میشوند. گاهی‌اوقات هم ممکن است این نوع آفت به‌صورت یک زخم بزرگ با لبه‌های نامنظم بروز کند؛
• معمولا جای زخم این نوع آفت نمی‌ماند و در عرض یک تا دو هفته بهبود می‌یابد.
به‌طور کلی سندرم آفت دهان ممکن است علائم رایجی مانند موارد زیر را نیز داشته باشد:
• تب؛
• ناراحتی‌های عمومی و ناخوشایند؛
• تورم غدد لنفاوی
دلایل به‌وجود‌آمدن آفت دهان
علت دقیق به‌وجود‌آمدن آفت دهان، هنوز به‌درستی شناخته نشده است، اما آنچه مشخص است این است که عوامل متعددی میتواند باعث بروز آفت دهان شود.
گازگرفتن ناگهانی لب یا گونه از داخل، حساسیت غذایی (غذاهای تند، اسیدی یا حاوی گلوتن)، تمیزکردن بیش‌از‌حد معمول دندانها، آسیب هنگام درمانهای دهان و دندان، استفاده از خمیردندان یا دهانشویههای دارای لوریل سولفات سدیم، استرس، تغییرات هورمونی یا وجود باکتری موسوم به «هلی‌کوباکتر پیلوری» (همان باکتری که عامل زخمهای پپتیک است)، همه‌ی اینها می‌توانند باعث ایجاد آفت دهانی شوند. از طرفی اعتقاد بر این است که کمبود ویتامین‌های گروه ب، روی، فولات (اسیدفولیک) و آهن می‌توانند به ایجاد و پیشرفت آفت دهان کمک کند.
• آفت دهان ممکن است زمانی‌که شما دچار شرایط بدنی خاص یا بیماری هستید، بروز کند.
شرایطی مثل:
• ویروس‌های تضعیف کننده‌ی سیستم ایمنی بدن مثل ویروس ایدز(HIV)؛
• بیماری «سلیاک»، بیماری خود‌ایمنی که جنبه‌ی ژنتیکی دارد و در این بیماری در اثر مصرف «گلوتن» روده‌ی کوچک دچار آسیب میشود. در دنیا از هر ۱۰۰ نفر یک نفر ممکن است به این مشکل دچار شود؛
• «کولیت زخمی» یا «کولیت اولسروز»، بیماری کرون یا دیگر مشکلات روده؛
• بیماری بهجت (Behcet’s disease) نوعی بیماری نادر، مزمن و التهابی با منشاء ناشناخته است که موجب التهاب در سراسر بدن از جمله محیط دهان میشود.
روش‌های طبیعی و خانگی درمان آفت دهان
همان‌طور که پیش از این هم اشاره شد، اغلب آفت‌های دهانی بسیار کوچک هستند و معمولا خودبه‌خود در عرض یک یا دو هفته برطرف میشوند، اما حتی آفت‌های دهانی بسیار کوچک هم معمولا هفت تا ده روز طول می‌کشد تا از بین بروند و دردشان در تمام این مدت فرد مبتلا را آزار خواهد داد.
خوشبختانه روش‌های طبیعی زیادی برای کاهش درد آفت دهان و بهبود سریعتر آن وجود دارد. ما سعی می‌کنیم این روش‌های درمانی طبیعی و خانگی را به شما معرفی کنیم:
۱. یخ
وقتی دچار آفت دهان می‌شوید، مکیدن مکعب‌های کوچک یخ باعث تسکین و کاهش سوزش و التهاب زخم میشود. سردی یخ، جریان خون‌رسانی به آفت دهان را کاهش می‌دهد؛ در نتیجه درد و تورم آفت هم کمتر میشود.
۲. به خوراکی‌هایی که می‌خورید، دقت کنید
غذاهای سفت و خشک (مثل نان تست یا ته‌دیگ‌های سفت) که ممکن است دهانتان را زخم کند، غذاهای تند و تحریک‌کننده و موادغذایی اسیدی (مثل آب‌پرتقال) که التهاب را بیشتر می‌کند، نخورید. مصرف هرکدام از این نوع موادغذایی میتواند باعث شود آفت دهانی دردناکی را تجربه کنید.
۳.مکمل‌های ویتامین B
بر‌اساس مطالعات انجام شده، مصرف مکمل زیرزبانی ویتامین B۱۲، حتی در افرادی که با کمبود این ویتامین مواجه نیستند، مانع از بازگشت مجدد آفت دهانی میشود. مقدار ۱۰۰۰میکروگرم (۱میلی‌گرم) ویتامین B۱۲ که دوبار در روز به مدت ۶ماه مصرف شود، مفید بوده است.
از طرفی، مصرف مکمل‌های گروه ویتامین B؛ ۳۰۰میلی‌گرم ویتامین B۱؛ ۲۰میلی‌گرم ویتامین B۲؛ ۱۵۰میلی‌گرم ویتامین B۶ نیز به‌خصوص در افرادی که با کمبود ویتامین (B۱) مواجه هستند، میتواند کمک‌کننده باشد؛ زیرا کمبود این ویتامین با خطر افزایش ابتلا به آفت دهان مرتبط است.
۴.مصرف مکمل‌های آهن
در‌صورت تشخیص کمبود آهن در رژیم‌غذایی فرد، مصرف این مکمل‌ها با نظر پزشک، میتواند کمک‌کننده باشد.
۵. ماست
مصرف ماست پروبیوتیک با کیفیت، برای آفت دهان بسیار مفید است. پروبیوتیک مانند یک صافی عمل می‌کند و فقط به باکتری‌های مناسب اجازه‌ی حضور در دهان می‌دهد. این‌کار باعث آرام‌ترشدن زخم و بهبود آفت دهان میشود. از‌طرفی، نرمی و خنکی ماست به کمتر‌شدن درد ناشی از آفت کمک می‌کند.
۶. شیرین‌بیان
مطالعات نشان می‌دهد افرادی که دچار آفت دهان بوده و روزی ۴بار از دهانشویه‌ی شیرین‌بیان استفاده کرده‌اند، درد کمتری را تجربه میکنند. تقریبا بین ۵۰ تا ۷۵ درصد این افراد همان روز اول علائم بهبودی را مشاهده کرده‌اند و طی سه روز بعد تقریبا بهیود کامل یافته‌اند. برای تهیه‌ی این دهانشویه، نصف قاشق چایخوری عصاره‌ی شیرین‌بیان را با ۱/۴ فنجان آب گرم مخلوط کرده و ۴ مرتبه در روز دهانتان را با این دهانشویه بشویید. خوردن یک تا دو عدد قرص شیرین‌بیان ۲۰۰ میلی‌گرمی در روز، به کاهش درد کمک می‌کند. از چای کیسه‌ای شیرین‌بیان که در بازار موجود است، استفاده کنید. یک چای کیسه‌ای شیرین‌بیان را ۱۰ دقیقه روی آفت دهان قرار دهید، حتما نتیجه‌ی مثبتی خواهید گرفت.
۷. سرکه سیب
سرکه‌ی سیب و آب گرم را با هم مخلوط کنید و از آن به‌عنوان یک دهانشویه‌ی روزانه برای ناپدید‌شدن آفت دهان بهره‌مند شوید. سرکه‌ی سیب حاوی اسید استیک است که میتواند باکتری‌های خطرناک و بد را از بین ببرد و درعین‌حال رشد باکتری‌های مفید و خوب را افزایش دهد. این دهانشویه‌ی کاملا دردسترس، به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک طبیعی میتواند برای آفت دهان بسیار پرکاربرد باشد.
۸. آب اکسیژنه
نگران نباشید هر چند نام آب اکسیژنه و به‌کاربردن آن در محیط دهان ممکن است، شما را بترساند، اما اگر آب‌اکسیژنه و آب را با هم مخلوط کنید و با یک گوش‌پاک‌کن این محلول را روی آفت دهان بمالید، بسیار مفید است. اگر ۱/۴فنجان آب‌اکسیژنه، ۱/۴فنجان آب، ۱قاشق چایخوری جوش‌شیرین و نمک را با هم مخلوط کنید، محلولی که به‌دست می‌آید یک دهانشویه‌ی قوی‌تر برای بهبود آفت دهان خواهد بود. دقت کنید که تا یک ساعت بعد از استفاده از این محلول برای آنکه جواب بهتری بگیرید و همچنین مشکلی هم نداشته باشید، چیزی نخورید و ننوشید.
۹.چای
یکی از بهترین گیاهانی که می‌توانید برای تسکین درد آفت دهان از آن استفاده کنید، چای سیاه است. پس اگر دچار آفت دهان شدید، چای کیسه‌ای را مستقیم روی آفت دهان قرار دهید تا دردتان آرام شود. می‌توانید چای سرد‌شده را نیز به‌عنوان دهانشویه غرغره کنید. «تانن» موجود در چای تأثیر مثبتی برای التیام آفت دهان دارد.
۱۰. موادغذایی فاقد گلوتن
با توجه به مواردی که درباره‌ی علل بروز آفت دهان پیش‌تر به آن اشاره کردیم؛ اگر جزو کسانی هستید که فکر می‌کنید زیاد دچار آفت دهان می‌شوید و دلیلش این است که بدن شما نمی‌تواند گلوتن را تحمل کند، بهتر از پزشک‌تان بخواهید برای شما تست بیماری سلیاک تجویز کند تا منشأ واقعی مشکل شما مشخص شود. اگر واقعا با گلوتن مشکل داشته باشید مصرف مواد غذایی فاقد گلوتن میتواند سیستم دفاعی بدن‌تان در برابر بروز آفت دهان را تقویت کند.
۱۱. مکمل زینک(روی)
کمبود روی میتواند با آفت دهان مرتبط باشد. بنابراین مصرف مکمل روی میتواند مشکل را حل کند. اما باید یادتان باشد؛ مصرف طولانی‌مدت قرص زینک باید حتما تحت نظر پزشک باشد.
آزمایشات اولیه‌ی انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد: مصرف روزانه‌ی مکمل‌های حاوی ۱۵۰ میلی‌گرم روی، تعداد دفعات آفت‌زدن را از ۵۰ درصد به ۱۰۰ درصد کاهش می‌دهد. افراد مورد آزمایش قرار گرفته که دارای کمبود روی بودند، با انجام این تست پیشرفت قابل توجهی در بهبود آفت دهان تجربه کردند. مصرف یک مکمل روی خوب و با کیفیت یک یا دو بار در روز یکی از آسان‌ترین راههای کمک به بهبود آفت دهان محسوب میشود.
۱۲. اجتناب از مصرف سدیم لاریل سولفات
سعی کنید خمیردندان‌ها و دهانشویههای حاوی «سدیم لاریل سولفات» را به‌طور کامل کنار بگذارید. این نوع مواد به ایجاد و تکرار آفت دهان کمک می‌کند. در همین زمینه مطالعه‌ای در کشور نروژ انجام شده که نشان می‌دهد: «سدیم لاریل سولفات» اثراتی برلایه‌های اساسی غشاء داخلی دهان دارد که موجب شیوع مجدد آفت دهان در فرد مبتلا میشود.
۱۳. جوش‌شیرین
از آنجا که جوش‌شیرین ماده‌ای قلیایی است، اسیدهایی را که باعث ایجاد درد و سوزش در هنگام آفت دهان میشوند، خنثی می‌کند. از طرفی،جوش‌شیرین با از بین‌بردن باکتری‌ها، موجب بهبود سریعتر آفت دهان میشود.
یک قاشق چایخوری جوش‌شیرین را در نصف لیوان آب گرم حل کنید و دهانتان را با این محلول بشویید.
۱۴. آلوئه ورا
از آنجایی‌که ماده‌ی ژلهای درون برگ‌های آلوورا، به تسکین درد و بهبود زخم‌ها کمک می‌کند، به‌عنوان گیاه کمک‌های اولیه شناخته میشود. با یک گوش‌پاک‌کن آفت دهان و محیط اطراف آن را خشک کنید، سپس برگ آلوورا را برش داده و ژل آلوورا را مستقیما روی آفت دهان بگذارید و هر چندبار که لازم است این کار را تکرار کنید.
۱۵. شیرمنیزیم( منیزیم هیدروکسید)
مقدار کمی از این مایع شیری رنگ، ملین و آنتی‌اسید را بردارید و دهانتان را با آن بشویید، آن وقت می‌بیند که چگونه خواص آنتی‌اکسیدانی منگنز، اسیدهایی را که دلیل سوزش آفت دهان هستند، خنثی می‌کند. حتی می‌توانید این ماده را مستقیم توسط یک گوش‌پاک‌کن ۳تا ۴ بار در روز روی آفت دهان بمالید. ترکیب دیگری که حتی میتواند تأثیر بیشتری هم داشته باشد، مخلوط یک قاشق چایخوری شیرمنیزیم و ماده‌ی ضدآلرژی «دیفن هیدرامین» است.
۱۶. مریم گلی
مریم‌گلی گیاهی است که ویروس و باکتری‌ها را می‌کشد و التهاب را کم می‌کند. دو قاشق چایخوری مریم‌گلیِ خشک را در یک فنجان آب‌جوش خیس کنید و بگذارید سرد شود. از این محلول می‌توانید به‌عنوان دهانشویه ۲تا ۳ بار در روز استفاده کنید. حواس‌تان باشد حتما محلول به خوبی آفت دهان را شستشو دهد.
۱۷. آنتی‌اسیدها
استفاده از قرص‌ها‌یی جویدنی مثل «پپتو‌بیسمول» (بیسموت ساب سیترات Pepto-Bismol)، «تامس» (Tums) و «رولایدز» (Rolaids) چه زمانی که جویده شود و چه زمانی که روی آفت قرار می‌گیرد، تازمانی‌که کاملا حل شود، میتواند کمک‌کننده باشد. درد و سوزش آفت دهان ناشی از اسیدها و آنزیم‌های گوارشی است که روی بافت دهان تأثیر می‌گذارد، پس استفاده از این قرص‌ها‌ی آنتی اسیدی مؤثر است، البته باید توجه داشته باشید که میزان مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک باشد.
۱۸. آب‌نمک
این محلول ساده و دردسترس که بسیار پرکاربرد است، برای بهبود آفت دهان هم میتواند بسیار مؤثر باشد. ۳۰ ثانیه شستشوی دهان با محلول آب نمک با بالابردن غلظت کلرید سدیم و جمع‌کردن آب غشاء اطراف آفت دهان به بهبود آبسه‌ها و زخمهای بازی مثل آفت دهان کمک می‌کند.
برفک:
استوماتیت کاندیدیاز یا برفک دهان به شکل برجستگی‌های سفید خاکستری در روی مخاط دهان و زبان بروز کرده که با کندن این ضایعات مناطق خونریزی‌دهنده ایجاد میشود.
برفک دهان به دلیل از بین رفتن باکتری‌های مفید موجود در دهان ایجاد میشود و با این وضع قارچ‌های کاندیدای موجود در دهان رشد بیش از حد پیدا میکنند و بصورت برفک در دهان دیده میشوند.
برای درمان برفک دهان می توان از دهان شویه ها استفاده کرد . مصرف دهانشویه بصورت دو بار در روز است.
دهانشویه کلرهگزیدین، یک دهانشویه آنتی‌سپتیک است که توسط بسیاری از مطالعات بالینی و آزمایشگاهی، به عنوان یک داروی موضعی ضد باکتری و قارچی کاندیدا معرفی شده‌است.
لوکوپلاکیا:
لوکوپلاکی یک ضایعهٔ سفید رنگ است که مخاط دهان را درگیر می‌کند و با کشش از بین نمی‌رود و معمولاً در کناره‌های زبان بصورت خطوط سفید دیده میشود.
اگر این تکه ها برای مدت طولانی وجود داشت و یا تغییرات دیگری را در دهان خود احساس کردید برای معاینه شدن می توانید به دندانپزشک مراجعه کنید.
زبان جغرافیایی :
در این وضعیت بخش هایی از زبان آسیب می بیند و برجستگی های کوچکی بر روی زبان ایجاد می شود .با آسیب دیدن تدریجی زبان ظاهر زبان شکلی به صورت نقشه پیدا می کند .سایز و اندازه این برجستگی ها تغییر می کند .معمولا به درمان خاصی نیاز ندارد اما در صورتی که بهبودی طولانی شد می توانید به پزشک مراجعه کنید از دارهای ضد درد و ضد التهاب کمک بگیرید .
سوختگی آسپرین :
برخی افراد موقع دندان‌درد، قرص آسپیرین را روی آن قرار می دهند که این کار غلط است، زیرا اسید موجود در آسپیرین، بافت نرم لثه یا گونه را می سوزاند و زخمی کند. پس برای آرام کردن درد دندان، بهتر است آسپیرین را ببلعید. سوختگی های ساده بعد از دو هفته بهبود می یابند.
آمالگام تاتو :
آیا شما تا به حال بعد از کار دندان پزشکی، لکه های آبی-خاکستری در بخش نرم دهانتان (روی لثه یا داخل گونه) دیده اید؟
این لکه ها به نام خالکوبی آمالگام خوانده می شود. آمالگام ماده ای است که برای پرکردن دندان استفاده می شود. نقره موجود در ماده آمالگام، وارد بافت نرم دهانی می شود و به نظر می رسد که یک خالکوبی در دهان ایجاد شده است.
این خالکوبی خطری ندارد، اما اگر لکه آبی- خاکستری زیاد شود و تغییر رنگ دهد، دیگر خالکوبی آمالگام نیست و بهتر است نزد دندانپزشک بروید.
زروستومیا :
زروستوميا احساس خشكي دهان مي باشد.ميزان و خامت آن مي تواند از يك كاهش موقتي جريان بزاق در دهان كه بسيار رايج نيز هست شروع شده تا فقدان دائمي بزاق در دهان.افراد معمولا زماني كه ترشح بزاق آنها به حدود نصف ميزان طبيعي آن مي رسد.احساس خشكي دهان مي كنند.اين كاهش جريان بزاق نتيجه كاهش عملكرد غدد بزاقي مي باشد.غدد جريان خود را از خون در گردش تامين كرده و به داخل دهان ترشح مي كنند.تداخل در خون رساني به غدد،خسارت به عملكرد ترشح آن و يا افزايش/كاهش عوامل محرك مي تواند به كاهش توليد بزاق منجر شود.
خطرات احتمالي
به دليل فقدان ترشح بزاق يكي از مشكلات ويژه اي كه بيمار زروستوميك با آن روبروست پوسيدگي دندان است.بزاق مهم ترين عامل طبيعي تدافعي دهان در برابر پوسيدگي مي باشد.كاهش طولاني مدت در ميزان ترشح بزاق مي تواند به موارد زير منجر شود:
افزايش پوسيدگي
اختلال در جويدن و بلعيدن
زخم شدن دهان
افزايش خطر ابتلا به عفونت
ناراحتي هاي فيزيكي،اختلالات رواني و سر خوردگي هاي اجتماعي
كنترل زروستوميا
كنترل شامل استفاده از جايگزين هاي بزاق و محركين ترشح بزاق مي باشد.بيماران با ميزان كم و يا بدون بافت غدد بزاقي نيازمند جايگزين هاي بزاق مي باشند.
براي بيماران با فعاليت غددي اندك،محرك هاي چشايي مانند شيريني و ترشي ترشح بزاق را زياد مي كند.با اين حال برخي مطالعات نشان داده است كه جويدن آدامس جريان بزاق را در ميان بيماران مبتلا به زروستوميا با انواع اتيولوژي تا هفت برابر افزايش مي دهد. و باعث رهايي از علائم و حفاظت از عواقب كيلينيكي مي شود.در واقع جويدن آدامس بدون قند نشان داده است كه روش مداواي ترجيح داده شده براي زروستوميا در نزد متخصصين مي باشد.
مراقب چه چيزهايي باشيم؟
❌افزايش پوسيدگي دندان هابه ويژه در نواحي سرويكال،پروكسيمال،و ريشه ها
❌قاچ خوردن و فرو رفتگي هاي زبان
❌كف كردن بزاق
❌زخم شدن موكوس دهاني-كه مي تواند مات و نازك بوده و شفافيت خود را از دست داده باشد.
❌عدم جريان بزاق در كف دهان
❌ايجاد عفونت هاي قارچي
❌چسبيدن آينه معاينه يا ساير ابزار به بافت هاي نرم
👈چه چيزي باعث زروستوميا مي شود؟
زروستوميا بسيار رايج است.مي تواند در هر زماني و به دلايل گوناگوني اتفاق بيفتد.مطالعات نشان داده اند كه از هر ٤ نفر،١نفر از خشكي دهان شكايت دارد،اين مي تواند موقتا و به دليل از دست دادن آب،اضطراب و يا عفونت حاد مانند اوريون باشد.
همچنين مي تواند نتيجه پرتو درماني براي سرطان بوده و يا نشانه وجود بيماريهاي سيستميك مانند موارد زير باشد:
شرايط روماتوئيد مانند سندروم شوگرن
اختلالات آندوكرين مانند ديابت قندي
اختلالات عصبي مانند پاركينسون
اختلالات عملكرد در سيستم ايمني مانند HIVAIDS
با اين حال زروستوميا بيش از هر چيز به عنوان اثر جانبي دارو درماني ظاهر مي شود.بيش از ٤٠٠ داروي رايج وجود دارد كه باعث خشكي دهان شده و كاهش عملكرد غدد بزاقي را افزايش مي دهد كه شامل:
آنالژيك ها
آنتي هيستامين ها
هايپر تنسيوها
ضد افسردگي ها
ضد اضطراب ها
ديورتيك ها
دارو هاي ضد اشتها
لینک های مرتبط:
هیچ نظری وجود ندارد